E-Learning

Les 1. Kennismaken met biologische landbouw

Ecologisch versus Gangbaar

1.1. Opzet

Geeft antwoord op:             - het waarom van deze lessenreeks

                                               -   wat biologische landbouw inhoudt.

                                               -  wie de consumenten van biologische producten zijn

-  hoe het inkomenplaatje er van een biologische boer

en een gangbare boer uit ziet  

Lesinhoud:

-          inleiding 45 minuten

-          uitwerken van opdrachten 45 minuten

-          bespreken van opdrachten 30 minuten

-          opschrijven leermomenten

1.2. Inleiding

Biologische melkveehouderij

Je kunt geen tijdschrift openslaan of je leest over biologische producten .

Bekende Nederlanders, restauranthouders, boeren, consumenten, overheidsinstellingen, ze laten allemaal hun voorkeur voor biologische producten blijken. Biologische voeding is “hot”. Maar waarom? En wat word je er als ondernemer wijzer van.

De lessen in deze lessenreeks gaan over een andere vorm van ondernemen die zich naast de gangbare landbouw een plek in de samenleving heeft verworven. Steeds meer agrarische ondernemers overwegen om biologisch te gaan, waar ook vaak verschillende motieven aan ten grondslag liggen

Om dat te begrijpen is een stukje onderzoek op zijn plaats.

Ga op zoek naar verschillende sites door een aantal gerichte zoekopdrachten in te voeren:Suggestie begin bij de site www.biologica.nl . Met deze site kun je een steeds betere verdieping aanbrengen.

1.3. De geschiedenis van de landbouw

Tot in de 19 e eeuw werd het voedsel op een kleine schaal geproduceerd door familiebedrijfjes. De opbrengsten waren laag, doordat de oogst vaak mislukte en er was nauwelijks sprake van voedselopslag en – import. Het voedingspatroon was sterk afhankelijk van de omgeving en het klimaat. Het land waarop de gewassen groeiden, werd bemest met de uitwerpselen van de dieren die de boer had. En de gewassen die het land voort bracht werden gegeten door de boerenfamilie en de dieren. Een soort kringloop op het kleine bedrijf waarbij de boer niet teveel afhankelijk was van de omgeving buiten het boerenbedrijf om. Echter ons huidige voedingspatroon is ontstaan na de industriële revolutie, na ca. 1870.

Door de opkomst van de industrie kwam er een grote trek van het platteland naar de steden. De mensen kregen daar werk en verdienden geld waarmee zij eten konden kopen.

Er kwam afstand tussen producent en consument. De winkelier verkocht de voedingsmiddelen en woog deze zelf af. De voedingsmiddelenindustrie ging producten als merkproducten massaal verpakken en doorverkopen aan de winkeliers.

Door toenemende transportmogelijkheden kwam het voedsel van steeds verdere oorden. Zo ontstond de wereldmarkt.

Ook de wijze van produceren veranderde. Machines maakten het mogelijk om het land intensiever en grootschaliger te bewerken. Landbouw werd steeds meer een industrieel proces dat je kunt beheersen. De kringloop werd doorbroken en er werd volop kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt. Om het land met grotere machines te bewerken werden de kleine akkertjes in Nederland verkaveld. Om het nog intensiever te benutten verdwenen de stroken aan de randen van de akkers. Een ontwikkeling die veel agrariërs ook toen al met lede ogen aanzagen, maar waar ze in de periode waar we het nu over hebben weinig invloed op konden uitoefenen. De tijdgeest vroeg om hoge zekere opbrengsten en dat leek zeker in het begin van deze industriële landbouw zonder neveneffecten te kunnen lukken. Die neveneffecten dienden zich al snel aan en menigeen begon zich achter de oren te krabben. In de hele landbouwsector zagen we een kentering optreden. De milieuwetgeving werd allengs strenger en strenger, zo streng zelfs dat menig agrariër het bijltje er bij neer gooide. De boer werd in de krant en op de televisie afgebeeld als grote vervuiler die het allemaal niet kon schelen. Voor veel agrariërs was en is dat een pijnlijke ervaring, waar ze in veel gevallen weinig aan konden doen. Inmiddels is het (kunst)mest verbruik sterk teruggebracht en zijn vele bestrijdingsmiddelen niet langer toegestaan.

De gangbare landbouw werkt met de normen en waarden zoals die door de overheid worden opgelegd.

Website:  http://nl.wikipedia.org/wiki/Landbouw

1.4. Veranderingen in denken

Veel agrariërs zijn nog steeds na aan het denken over hun rol als ondernemer op het platteland. De een zoekt zijn weg in het zgn. opschalen of groter groeien waarbij hun land binnen de toegestane grenzen maximaal wordt geëxploiteerd. Door de continue daling van de prijs van de producten moet de agrariër die voor deze wijze van produceren kiest uiterst efficiënt en kostenbewust aan de slag gaan. De praktijk bewijst dat verschillende ondernemers daar een succes van weten te maken.

Er zijn ook veel agrariërs die, door gebruik van allerlei regels te maken, een deel van hun inkomen uit natuurbeheer weten te realiseren. Weer anderen denken in de zgn. nichemarken juist een boterham te kunnen verdienen. Dat wordt ook wel de verbreding genoemd, waar de agrariër zijn bedrijf vanwege de ligging in een stedelijk gebied te gelde weet te maken. Voorbeelden zijn b.v. poldersport, zorgboerderijen en allerlei arrangementen.

Biologische- en Biodynamische boeren hebben vaak om uiteenlopende redenen een keuze gemaakt, deels uit economische motieven en deels uit persoonlijke afwegingen aangaande het omgaan met de natuur. In alle sectoren bevinden zich succesvolle ondernemers en de ene bedrijfsvoering is economisch gezien niet perse beter dan de andere.

 http://www.biologischnetwerk.nl/index.cfm?pid=1309

1.5. Wat is nu biologisch?

Van biologische producten wordt beweerd dat ze geteeld zijn in harmonie met het milieu, de natuur en landschap en het welzijn van de dieren. Daar zijn ook normen voor opgesteld. Er wordt geteeld zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.

De producten bevatten geen chemische- synthetische geur-, kleur en smaakstoffen en conserveermiddelen.

1.6. Wat is biologisch- dynamisch?

Biologisch- dynamische producten komen voort uit de levensvisie van de antroposofie.

Er wordt biologisch verbouwd en er wordt gebruik gemaakt van kosmische krachten van de sterrenhemel. Bijvoorbeeld in de weken van de maand dat de maan in omvang toeneemt (wassende maan)bevordert het kiemen van de planten. Net zoals er veel mensen hun horoscoop lezen, werkt de biologisch- dynamische boer volgens de stand van de maan ten opzichte van de dierenriemtekens.

www.vlees.nl is een site waar je informatie over de verschillende keurmerken goed met elkaar kunt vergelijken

1.7. Opdrachten

De leerlingen werken alleen de onderstaande opdrachten uit.

1. Zoek op internet (oa. www.vlees.nl) uit wat de verschillende keurmerken in de melkveehouderij inhouden en waar de verschillen in zitten.