Open menu

Duurzame ontwikkeling in het middelbaar beroepsonderwijs

Werkconferentie Duurzaam MBO, 1 juni 2005, Den Bosch

In aanwezigheid van meer dan 100 personen afkomstig van meer dan 55 instellingen opende dagvoorzitter Roel van Raaij de bijeenkomst. Als secretaris van het programma leren voor duurzame ontwikkeling is hij een warm pleitbezorger voor duurzame ontwikkeling. Het MBO omvat een substantieel deel van het leerlingenbestand. Gelet op het grote aantal deelnemers en ook het aantal organisaties en instellingen die zijn vertegenwoordigd, is nu de tijd aangebroken om eens stevig door te pakken. Implementeren en verankeren. Het hele veld is er en kan er een succes van maken.

GeelVan Staatssecretaris Van Geel stelde dat duurzame ontwikkeling een containerbegrip is dat zowel sociale, ecologische en economische aspecten bevat. De overheid zal dit nooit in alle aspecten kunnen aangesturen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen beschrijft hij als 'alles wat bedrijven doen dat zij niet wettelijk hoeven te doen'. Het is het verband tussen omgaan met mensen, grondstoffen en kwaliteit. Bedrijven doen dit in het kader van het totale productieproces. Er is een duidelijk verband tussen hoe je met zaken omgaat en hoe zich dat terugvertaalt. Hij wees erop dat het RIVM interessante studies heeft verricht die kunnen helpen bij de acties die je als school onderneemt. Daarnaast stelde hij dat grote systeeminnovaties misschien wel niet door leerlingen uit het MBO bedacht zullen worden maar dat natuurlijk wel vele kleine ideeën en verbeteringen één grote maken. 
Klik op de volledige speech om hem in zijn geheel te lezen.  
  Vervolgens liet VJ Yantra ons op luide, ritmische muziek meevoeren op allerhande beelden die te maken hebben met duurzame ontwikkeling. Ze buitelden over ons heen, vloeiden in elkaar over en gaven een geestverruimend effect. 
De heer De Ruiter liet zien dat de Nederlandse Rubber en Kunststoffenfabrikanten sinds 2000 nadrukkelijk aandacht besteden aan duurzame ontwikkeling. Hij was een voorstander van convenanten waarin het bedrijfsleven zelf vaststelt hoe ver men wil en kan gaan. Dat werkt beter dat wet- en regelgeving, aldus de heer de Ruiter. Vaak blijkt dat bedrijven dan juist nog veel verder gaan.
Zorg als MBO-instelling voor een goede kennis. Vernieuwing is de motor voor een bedrijf, dat genereert het meeste geld. Leg contact met ons, zodat wij onze toekomstige vraag naar personeel beter kunnen communiceren.
WijffelsH Herman Wijffels, voorzitter van de SER, kon zich helemaal vinden in het position paper zoals dat is opgesteld en riep de instituten op dit zoveel mogelijk te ondertekenen. In het position paper staat de intentie om duurzame ontwikkeling in te bedden in de lesprogramma's en de bedrijfsvoering. Op dit moment hebben 16 ROC's en AOC's getekend en 9 hebben aangegeven dat (nog) niet te doen. Veelal is het argument dat men de ideeën uit het paper wel onderschrijft, maar dat alle onderwijsvernieuwingen en de overgang naar competentiegericht leren op dit moment even voor gaan. Van 43 instituten hopen we in de toekomst nog te horen wat hun standpunt is. 
robk Rob de Vrind van het netwerk duurzaam middelbaar beroepsonderwijs (DMBO) en duurzaamheidscoordinator van het Koning Willem I College gaf aan hoe hij de boodschap brengt richting MBO-leerlingen. Omdat zij tegenwoordig erg visueel zijn ingesteld, omdat ze scannen en dan pas bepalen wat voor hen interessant is, werkt hij met veel beelden en met verdiepingsmogelijkheden. Hij is bezig met een dergelijke e-learningomgeving. Verder toonde hij allerhande goede voorbeelden uit het MBO-veld die op dit moment allemaal al plaatsvinden. Een aantal ROC's zijn namelijk al goed bezig op dit gebied. 

 

Jan Venselaar lector duurzame bedrijfsvoering van Avans Hogeschool, gaf aan hoe het HBO de handschoen heeft opgepakt. Er bestaan al 11 lectoren duurzame ontwikkeling en in geen ander vakgebied zijn er zoveel lectoren. Duurzame ontwikkeling is multidimensionaal. Het is de manier waarop je met de dingen om moet gaan. Het betekent dat alle actoren in een bedrijf erbij moeten worden betrokken. In het MBO geldt dan ook dat alle docenten het in hun vakgebied aandacht "moeten" geven. Betrek ze erin en zorg voor continuiteit.  Duurzaamheid bestaat niet alleen uit technologische trucjes.  Iedereen heeft hiermee te maken. Duurzaamheid speelt in alle vakken en op alle plekken door. Hij adviseert dat ieder instituut een iemand als centraal punt aanstelt die vervolgens continue aandacht hieraan blijft geven en contact onderhoudt met bedrijven over dit onderwerp. 
Ernest van Hezik

 

Tot slot liet Ernest van Hezik van Codename Future, samen met enkele studenten zien dat zij tot veel meer in staat zijn dan we denken. We moeten ze meer verantwoordelijkheid geven en laat ze zelfs meedenken in de ontwikkeling van hun eigen modules. Dat werkt echt. Het project "de Toekomstwerkers" waarin een poging wordt gedaan om welzijnwerkers te leren omgaan met duurzame ontwikkeling, heeft dat bewezen. Mogelijk wordt dat nu ook opgezet richting andere opleidingen. verder stelde hij: 
De studenten moet je lezen. Dat wil zeggen probeer er achter te komen:
·        wat hen bezighoudt
·        wat ze boeiend vinden
·        welke verantwoordelijkheden ze al hebben 
.        waar ze al expert in zijn.

Workshops

In de middag vonden er vijf workshops plaats over duurzame ontwikkeling in de schoolorganisatie, en in de sectoren handel/economie, welzijn/gezondheidszorg, groen en techniek. Alle sectoren gaven aan tussen september en december een vervolgbijeenkomst te organiseren. U hoort daar te zijner tijd meer over. Meer details over de workshops staan hier onder.  Aan het einde van de bijeenkomst toonde DMBO vol trots hun eerste uitgave "Denkraam duurzame ontwikkeling in het middelbaar beroepsonderwijs". In het handige boekje staat aangegeven waaraan men kan denken indien men duurzame ontwikkeling wil implementeren in het middelbaar onderwijs. Het boekje is verkrijgbaar door Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. te mailen.  Roel van Raaij belsloot met te zeggen dat de nadruk ligt sterk op kennismanagement. Belangrijk is om het op bestuursniveau te verankeren. Het position paper is daar een middel voor. Inmiddels is het position paper door 16 instellingen getekend en 9 hebben aangegeven dat (nog) niet te doen. De 16 instellingen zeggen daarin duurzame ontwikkeling te willen inbedden in het onderwijs en de bedrijfsvoering. Van 43 instututen is het nog onduidelijk. Hopelijk volgen er meer vanwege deze bijeenkomst. 

Uitkomsten van de workshops

1 Algemeen

Jeroen Naaijkens vz: Duurzame ontwikkeling doe je er niet zomaar bij. Het bleek dat het nog te vroeg is instituten warm te maken voor certificerende systemen en daaraan gekoppelde administratieve lasten. Als dit erin komt moet er iets anders uit. Het zou mooi zijn als het IIT zou waarderen dat een instituut werkt aan duurzame ontwikkeling en als compensatie bepaalde andere delen niet meeneemt in de beoordeling. De discussie voor een duurzaamheidscertificaat zou met meer ROC's en AOC's gevoerd moeten worden en het moet natuurlijk niet gaan om window dressing.  

2. Workshop voor de sector handel

Tijdens de workshop voor de sector handel waren verschillende ROC’s vertegenwoordigd maar ook was er interesse vanuit andere organisaties. Er zijn 4 korte presentaties gegeven door:
1. Stichting Stimular verspreidt kennis over Duurzaam Ondernemen en ontwikkelt praktische instrumenten voor het midden- en kleinbedrijf en instellingen die daarmee vergelijkbaar zijn. De heer ing. Revihn A. Ramnandanlall heeft een presentatie verzorgd waarbij de missie/visie van Stimular (missie, visie) is toegelicht, een aantal door hen ontwikkelde producten specifiek voor het MKB zijn toegelicht, zoals de milieubarometer en verkassen van een bedrijf. Informatie over Stichting Stimular kunt u vinden bij www.duurzaammkb.nl
2. Het HBO heeft reeds ervaring opgedaan met het invoeren van duurzame ontwikkeling in het hoger onderwijs. De heer dr. ir. Jan Venselaar, lector van Avans hogeschool heeft een presentatie verzorgd over het proces van opname/realisatie van duurzaamheid in het hoger onderwijs.
3 MBO: Het Albeda College heeft een aantal vernieuwingsprojecten, waarin de maatschappelijke betrokkenheid naar voren komt.  Een van deze projecten is een opleidingstraject  speciaal gericht op probleemjongeren zonder perspectief op werk. Het bijzondere hiervan is dat de opleidingen naar de werkvloer zijn verplaatst, in dit geval een winkelcentrum. Het is een  opleidingstraject gericht op scholing van multiculturele ondernemers in een winkelgebied. De heer C. Corbet - projectleider en beleidsmedewerker van Albeda College heeft over deze projecten een korte presentatie verzorgd.
4. MBO: ROC A12 Binnen het MBO voor de handel zijn de onderwerpen milieu en duurzaamheid geen nieuwe begrippen. In de huidige opleidingen komen deze onderwerpen binnen de handelsopleidingen immers ook al aan bod.  De heer Henk Meuter, docent technische vorming en milieucoördinator van het ROC A12 heeft hierop een korte toelichting verzorgd.

Eindconclusies en mogelijke vervolgstappen van de workshop voor de sector handel:

  • onderwijs: het blijkt lastig duurzaam ontwikkelen op de agenda te krijgen/verankerd te krijgen binnen de organisatie.
  • koplopers: daar moet je het van hebben. Bedrijven kunnen daar een rol in spelen.
  • vakreviews: bijvoorbeeld inventariseren bij bedrijven wat zij reeds aan duurzame ontwikkeling doen en dit samenvoegen in een brochure.
  • contextdocumenten: samen met BTG handel en KCH duurzaam ondernemen in opnemen.
  • allianties maken: netwerken van onderwijs-bedrijf
  • artikelen over duurzaam ontwikkelen opnemen op diverse plaatsen zoals onder andere Handelsgeest
  • op de website verslag van de dag opnemen

bij de BTG – 2daagse duurzame ontwikkeling op de agenda plaatsen en workshops over dit onderwerp houden.

3. Groen voorgezeten door Chris Maas Geesteranus: Leerlingen moeten tijd en ruimte krijgen om over hun "werk" te reflecteren. Peter van der Baan komt met een intekenlijst voor deelnemers aan een studiedag. Een zgn. Docentenwerkplaats.

4. Welzijn en Zorg, voorgezeten door Antoine Heideveld: Hoe maak je onderwijs leuk en hoe betrek je daar duurzame ontwikkeling in. In september komt de werkgroep bijeen om hier verder over na te denken en acties te ondernemen.

5 Techniek en Voeding voorgezeten door Dirk de Knecht: Optimalisatie is voor het MBO-gebied  het sleutelwoord. Daar valt ook een geweldige slag te maken. We starten met een werkgroep die zich richt op het doorgronden van een bedrijf, of bedrijfsactiviteit.