E-Learning
Ga aan de slag. Succes !
Afval en zwerfvuil
Van Afval Naar Grondstof is het doel. Dit wordt VANG genoemd.
Nieuwe regels voor wegwerpplastic.
De Single-Use Plastics (SUP-)richtlijn is een Europese 'directive' die zich richt op de top 10 plastic producten die gevonden worden op de Europese stranden. Dit zijn rietjes, ballonnen, PET-flessen (en doppen), wattenstaafjes, roerstaafjes, drinkbekers, sigarettenfilters, voedselverpakkingen, bestek, draagtassen en sanitaire artikelen. Een pakket aan SUP-maatregelen moet het zwerfvuil van deze productgroepen terugdringen.
Een aantal maatregelen is al van kracht:
2021
1. Verbod op bepaalde wegwerpproducten (rietjes, ballonstokjes, piepschuim voedsel- en
drankverpakkingen) 2. Verplichte markering met informatie over plastic materiaal
3. Statiegeld op kleine PET-flessen
Deze maatregelen komen er de komende jaren bij:
2023
4. Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) waarbij producenten meebetalen aan het inzamelen van verpakkingsafval en opruimen van zwerfafval*
5. Verbod op het gratis verstrekken van plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen bij consumptie onderweg
2024
6. Verbod op plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen voor consumptie ter plekke
7. Vaste doppen voor drankverpakkingen
2025
8. Inzamelingsdoelstellingen voor vistuig
9. PET-flessen van minimaal 25% gerecycled materiaal (30% in 2030)
Meer informatie: ondernemersplein.kvk.nl/plastic-rietjes-borden-en-ander-wegwerpplastic verboden/
* Klanten moeten gaan betalen voor plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen bij het afhalen of laten bezorgen van eten en drinken. Adviesprijzen zijn € 0,05 voor portieverpakkingen (zoals sauscupjes of belegverpakkingen), € 0,25 voor bekers en € 0,50 voor een maaltijd (dit kan bestaan uit meerdere verpakkingen). De afhaallocatie is daarnaast verplicht om een alternatief aan te bieden dat wel herbruikbaar is of ‘bring your own’ (beker of verpakking die de klant zelf meebrengt) toe te staan. Deze alternatieven moeten bovendien duidelijk als optie worden gecommuniceerd.
Weg met wegwerpplastics: hoe gaat dat in het hoger onderwijs? - Stimular - De werkplaats voor duurzaam ondernemen
M.b.t. afval op school zouden we aan de voorkant afval moeten verminderen aan moeten we afval zo goed mogelijk scheiden of hergbruiken.
Wat te doen met koffiebekers. Gebruik daarvoor deze nieuwe beslisboom.
Hergebruiksystemen in de catering. Zie hier.
Afval afvoeren gaat 60 % duurder worden.
En als je dan mooie afvalbakken hebt liggen de pizzadozen en papieren draagtassen nog op de bak van papierafval.
Op tijd de bakken legen is ook een ding.
Zet de afvalbak die het meest gebruikt wordt aan de rechter kant.
Tips:
Schakel studenten facilitair in mee te denken of analyses te doen
Ga werken met afvalcoaches
Wageningen Universiteit experimenteert met billycups
Probeer aan de voorkant afval te verminderen.
Analyseer goed en neem dan pas beslissingen
Zo'n afvaleiland kost al gauw € 1200
Communiceer goed maar ook weer niet teveel.
De mens is en gewoontedier dus schakel ook gedragsexperts in.
Het is goed te meten.
Hoeveel afval? Om te kunnen vergelijken. Gerelateerd aan het aantal studenten/medewerkers
Wat is de inhoud van de afvalbakken. Om beleid te maken op probleemmaterialen en probleemgedrag.
Analyse van de inkoop Om kansrijke stromen in beeld te krijgen en de milieu-impact
Zo krijg je inzicht in je doelen als
het verminderen van
- de hoeveelheden
- de vervuilingsgraad
- het gebruik van grondstoffen.
- de CO2 uitstoot
- hoe circulair je bezig bent.
De milieubarometer kan dat allemaal doorrekenen.
Ook hoeveel wordt gescheiden is interessant.
Lastig:
Bekerproppers zijn een probleem. Ze gebruiken het koffiebekertje als afvalbakje en dan kan je die niet meer gescheiden aanbieden.
Houten roerstaafjes gaan bij het restafval maar en bestaan nu nieuwe die met koffiebekers afgevoerd kunnen worden.
Het onderstaande mag niet bij het papier. Kan dat niet anders.
Je kan wastelabs houden samen met ecosmart voor bewustwording. Je kan ze ook zelf organiseren. Samen met studenten.
Daarmee start het snappen van afval.
Er bestaan ook digitale wastelabs zodat je grote groepen kan bereiken. Je kan ook met vlogs werken om in de belevingswereld
Een escaperoom heeft Rachel Kuijlenburg van de Haagse Hogeschool. Afvalscheiden is complexer dan je denkt.
Bakken met verkeerde kleur zakken, bakken omgekeerd.
Volgorde van de bakken is met de looprichting mee, eerst de grondstofstromen en als laatste restafval
De schoonmaak produceert ook afval en ruimt op, maar hoe. Je kan ze scholen en aansturen.
De communciatie is heel belangrijk.
Het is nu grondstofmanagement geworden in plaats van afvalmanagement.
Ook is nog een aandachtspunt wat studenten van buiten af meenemen (on to go).
Dan regel je het zelf goed maar wordt er nog vanalles van buitenaf meegenomen (tot pizzadozen toe).
Rond 60 % van het plasticafval komt van buiten bij de Haagse Hogeschool.
Nat en droog inzamelen is ook een optie.
Je mag maar 2 % nat bij de koffiebekers hebben anders gaat het naar de verbranding. |
Gescheiden afvalbakken voor buiten.
Bij het ROC te Veghel hebben ze zelf afvalbakken gemaakt.
Circularilteit
Wat komt er binnen (en is dat al een hergebruikstroom) en wat gaat er weg (en is dat nog te hergebruiken)?
Het in kaart brengen van de grondstoffen geeft veel inzicht.
Pak de grote stromen. Ga in gesprek met de leveranciers.
Probeer strorten, verbranden (voor elektriciteitsopwekking) te voorkomen en ga naar recycling, hergebruik en preventie.
Alles wat gekocht wordt staat vaak in één systeem en dan kan je goed analyses maken.
LCA's bieden een beetje uitkomst maar zijn heel bewerkelijk.
Probeer eerst te voorkomen (rethink, redesign, refuse)
Koop duurzaam en losmaakbaar in (renewable)
Zorg dat het zo efficient mogelijk wordt gebruikt en kan worden hergebruikt, opgeknapt, gerecycled. (reuse, referbish, remanufacture, recycle)
Probeer ook circulair te vervangen of af te voeren
Bij Mondial van Dijk worden goederen binnengebracht en er wordt geïnventariseerd welke spullen het re-use kanaal in kunnen. Zij zoeken dan naar een directe eindgebruiker via een (sociale) marktplaats, veiling of directe verkoop.
Wanneer het meubilair eerst opgeknapt moet worden om te kunnen hergebruiken, gaat het naar ons re-furbish kanaal. Waar nodig zullen zij het aanpassen, vernieuwen of schoonmaken zodat het weer gebruikt kan worden.
Wanneer dat ook niet meer mogelijk is gaan de producten het re-purpose kanaal in. In dit geval worden van de ‘oude’ grondstoffen nieuwe producten gemaakt.
Denk hierbij aan statafels, ‘konijnen villa’s’ en picknicktafels gemaakt van oude bureaubladen. Alles wat dan over is wordt zover mogelijk gescheiden en gaat naar het re-cycle kanaal (dit gaat om een klein deel)
Waarbij branchegenoten het percentage dat naar de verbrandingsoven gaat al snel tussen de 85 en 98% ligt, krijgen zij het voor elkaar om maar minder dan 1% als reststroom af te voeren.
Zij zijn verantwoordelijk voor het circulair opruimen van de gehele inventaris!
Uniek is ook dat zij na afloop van het circulaire traject een uitgebreide rapportage kunnen overhandigen waarin ze per item aangeven via welke stroom het een nieuw leven heeft gekregen. Indien gewenst kunnen wij ook aantonen hoeveel CO2-uitstoot u
met deze actie heeft bespaard.
Organisch afval
Je kan organisch afval ook composteren. Daar zijn machines voor. De kleinste machine kan 30 (!) KG verwerken tot compost per dag. Dit is schijnbaar mogelijk in 24 tot 36 uur! Ook kan deze machine bio afbreekbare disposables verteren tot compost. Dit duurt 3 tot 5 dagen. Kost € 16.000. Ten composting heeft allerhande uitvoeringen.
De Universiteit van Tilburg heeft een informatief filmpje gemaakt van wat er gebeurt van de afvalbak tot aan de verwerking.
Dat zou iedere school moeten hebben.
Bij huishoudens is het doel: van 250 kg naar 100 kg restafval per inwoner per jaar in 2020. Dat zouden scholen ook na moeten streven.
Afval scheiden moet de norm zijn; afval is grondstof, altijd en overal.
Eigenlijk zou men afval van scholen moeten beschouwen als huishoudelijk afval en niet als bedrijfsafval. De gemeenteraad kan daar ontheffing voor verlenen. Daar staat tegenover dat ROC's gezamenlijk aanbesteden en werken met grote inzamelcontracten.
Sorteer je afval in deze Impact Checker en ontdek welk verschil je kunt maken voor het klimaat door meer afval te scheiden.
Schakel studenten in om innovatieve afvalbakken te maken. Hier onder voorbeelden van studenten human technology van het KWIC.
Mindmap over afval op school.
Verschillende typen afvalbakken. Een productoverzicht van Rijkswaterstaat is hier te bekijken.
Filmpje over een afvalproject op het Koning Willem I College in 2020
Filmpje over de circulaire school.
We kunnen komen tot onderwijs in de circulaire economie door vraag- en aanbod m.b.t. materialen, componenten en producten van afdelingen maar ook van studenten en medewerkers aan elkaar te verbinden via een app en door te stimuleren dat er gerecycled en geupcycled wordt.
De droom is dat zo’n app gemaakt wordt en dat er upcycleplekken komen waar studenten leren te repareren, opknappen, demonteren of herfabriceren op een creatieve energiezuinige en materiaalbesparende manier. Dat docenten en het facilitair bedrijf dit ondersteunen en er enthousiast aan meewerken.
Het afvalhoek zou een grondstoffencentrum moeten worden.
Is het onderstaande goed of juist te veel ?
Voor bedrijven gaat het volgende gelden
Nascheiding
Als wordt gedaan aan nascheiding moet je dat goed communiceren aan je studenten / docenten. Een mooi voorbeeld komt uit Friesland.
Door nascheiding van schoolafval halen ze meer plastic uit het afval, wordt bijna 60% hergebruikt en kan overgebleven restafval zonder recyclebare delen verbrand worden tot groene stroom. Van het organische restafval produceren ze in Heerenveen weer groengas. Al onze voertuigen rijden zo fossielvrij op groengas. Zo willen we samen actief kringlopen sluiten.
Ze hebben daar een speciale Virtual Reality Waste Experience gemaakt met een 360 graden belevenis van de spectaculaire reis van het schoolafval. Veel studenten en medewerkers waren nieuwsgierig en kwamen langs voor de virtuele rondleiding.
Men moet komen tot
- Gedragsverandering bij diverse leeftijden
- Enthousiasme van scholen: zowel de directeur als de conciërges en docenten
- Interne logistiek: wel of géén bakken in de klas? Wie leegt de bakken? Teveel bakken?
- Kostenplaatje: mag het eventueel duurder worden, wat is de mogelijke besparing?
- Inzet van perscontainers door school en/of gemeente
- Educatiemateriaal
- Een schone school is ook al iets waard (incl. geen zwerfafval)
Greendeal / subsidie vanuit Rijksoverheid mét voorwaarden en/of financiële beloning is mogelijk.
Goede info is te vinden op vangbuitenshuis
Landelijke pictogrammen kan je hier gratis downloaden
Een wegwijzer afvalvrij kantoor is hier te bekijken.
Hoe krijgen we vogels zo ver dat ze hun troep opruimen ?
Er bestaat een project afvalvrije scholen.
Daar is met sorteeranalyses bekeken waar het afval uit bestaat en wat de mogelijkheden zijn om afval te scheiden. Wat zijn de eerste en vervolgstappen die de scholen gaan zetten? Per school is er gekeken naar de kansen, obstakels en oplossingen. Ook kreeg elke school lessen over (zwerf)afval aangeboden.
Oplossingsrichtingen
Kies voor aparte inzameling van grote stromen als papier, PMD (of plastic) en GF(T) mede dankzij ambitieuze, gedreven medewerkers van de school en goede relaties met hun afvalinzamelaar (die ertoe in staat is om de stromen ook te verwerken).
In de school: Een milieustraat in de klas, op de gang of in de aula. Verschillende bakken zo dicht mogelijk bij de ‘bron’.
Een tegenargument is de geuroverlast die kan ontstaan, zeker als het warmer wordt in het lokaal of gebouw.
Nabij de school: centraal inzamelpunt maken voor scholen en andere maatschappelijke organisaties
Het is voor scholen aantrekkelijk om het afval niet te lang vast te houden in het gebouw (denk aan geuroverlast). Ondergrondse containers, deels bedoeld voor het plastic afval dat vrijkomt tijdens pauzes (afkomstig van supermarkten, snackbars, etc.) kunnen een uitkomst zijn.
Zelf als school verwerken van je afval. B.v. eigen groenafval composteren. Of je maakt een “lab” waarin plastic kan worden gerecycled of verwerkt in nieuwe producten (wellicht zelfs de nieuwe afvalbakken) voor de school waar leerlingen bij worden betrokken.
Op die manier wordt zichtbaar wat je allemaal met afval kunt doen. Hier is een link te leggen met educatie.
Samenwerking en gesprekken met de afvalinzamelaar
Meer inspraak bij de inrichting en het ontwerp van hun inzamelsysteem (van meedenken tot bevragen op innovatiekansen en eisen stellen in de aanbesteding).
Financiering kan vanuit de school zelf door te zoeken naar cofinanciering tussen gemeente, afvalinzamelaar, school en andere gebruikers van een mogelijk gezamenlijke milieustraat. Ook kan je denken aan gezamenlijke monitoring, afstemming over de momenten van inzameling of het organiseren van een werkbezoek aan de inzamelaar met leerlingen.
Procesinstrumenten, zoals het ondertekenen van een intentieverklaring, kan helpen.
Participatie van de leerling
Betrek de studenten. Denk daarbij aan een inhoudelijke relatie met het lesprogramma, het teruggeven van besparingen aan de leerlingen, het laten ontwerpen van afvalbakken, etc.
De overtuiging is dat studenten ook beter met hun afval zullen omgaan als zij meer ‘eigenaar’ zijn van het systeem.
Verbreden door een link te leggen met 1) zwerfafval,2) duurzaamheid en 3) de omgeving
Eén persoon projectleider voor afvalbeleid op school (waarschijnlijk de conciërge of facilitair manager) is aan te raden.
Deze persoon zou in ieder geval los moeten staan van het onderwijsprogramma.
De projectleider zou in verbinding moeten staan met het bestuur
Tracht verbindingen te maken met het onderwijsprogramma. Het organiseren van een werkbezoek of het maken van
een filmpje passen goed. Tegelijkertijd is er een verbinding nodig richting de schoonmaakdienst.
Zwerfvuil
Ga in gesprek met ondernemers/supermarkten uit de buurt (vaak zijn die welwillend om mee te denken samen met leerlingen over het beperken van verpakkingsafval) en omwonenden (vaak georganiseerd in buurtverenigingen) die last ervaren van o.a. zwerfafval.
De Stichting Nederland Schoon is ism psychologe Kisten Ruitenburg gekomen tot aanbevelingen om zwerfvuil op schoon te verminderen. Het werkt echt !
Het is mooi te zien op het onderstaande filmpje:
Op het Koning Willem I College hebben ze een wedstrijd georganiseerd m.b.t. de mooiste filmpjes die gaan over "Hoezo Afval in de Bak Moeilijk" ?
Via
Het least effort principle
Injunctive norm activing
Prompting
Routing
Visuele clues
Sociale identiteit
Implementatie intentie
Sociale bewijskracht
en
Meer over al deze zaken staat hier op de webstie van www.nederlandschoon.nl
De bovenstaande inzamelbakken zijn gemaakt van kraftliner karton, een natuurproduct waarvoor bomen zijn gekweekt en geen bossen zijn gekapt. De afvalbakken zijn extreem sterk (getest op een druksterkte van 400 kg) en herbruikbaar, ze hebben een levensduur van meer dan 5 jaar, afhankelijk van hoe men ermee omgaat. Na hun levensduur zijn ze 100% recyclebaar voor hergebruik in de papierindustrie.
Op 1 juli 2021 wordt statiegeld op kleine plastic flesjes ingevoerd. Het wordt een inleversysteem waarbij de consument plastic flesjes kan inleveren bij innamepunten. Het maakt niet uit waar hij of zij de flesjes heeft gekocht, de consument kan de flesjes inleveren bij alle innamepunten. Voor een kleine petfles krijgt hij 15 cent, voor een grote 25 cent.
Er komen twee typen innamepunten: verplicht en vrijwillig.
De verplichte inleverpunten zoals grotere supermarkten, bemande tankstations en grotere cateraars zijn straks genoodzaakt om statiegeldflessen in te nemen en statiegeld terug te betalen aan de consument. Vrijwillige inleverpunten daarentegen bepalen zelf of zij het statiegeld aan de consument terugbetalen. Zij kunnen er ook voor kiezen om het statiegeld te doneren aan een goed doel of het geld te investeren in hun eigen vereniging, bedrijf of organisatie. Denk aan een nieuwe kantine, nieuwe materialen, nieuwe automaten, een evenement organiseren etc.
Kijk b.v. op https://www.plasticflesjesstatiegeld.nl/
Ideeen voor afvalbakken
Op de Hoge school Utrecht heeft men gedacht: je kijkt naar beneden als je afval in een bak gooit, dus communiceer hoe je moet scheiden op de grond !
Zij communiceren hoe het afval circulair verwerkt wordt op de onderstaande manier.
De afvalbakken bij de HvA. Ze willen voor GFT een kleinere bak (die vaker en makkelijker te legen is gezien de stank en fruitvliegjes)
Ze verzamelen bestek en koffiebekers apart. Dan de rest en papier.
Veel meer over afval en onderwijs is te vinden op de onderstaande site
Ideeen van studenten op het KWIC. Bouw een (plexi)glazen huis waar je plastic flesjes in kan verzamelen op een zichtbare manier. De doppen doe je in de ramen (op kleur) en het etiket in de brievenbus en het flesje kan door de schoorsteen het (plexiglazen) huis in. Als dank mag je een keer op een boxbal meppen. Als je rookt kan je de sigaret doen in een design smokey tower en m.b.t. kauwgom zijn posters ontwikkeld. "Kauwgom is fris in de mond, maar niet op de grond." Je kan ook besparen op veel plastic flesjes en transport als je frisdranktapautomaten gaat gebruiken.
Het hout&meubileringscollege te Amsterdam
Het hout&meubileringscollege te Amsterdam wil met restmaterialen vanalles gaan maken. Met restmaterialen (wat over blijft in uit betonauto's) wordt nu een schoolplein gemaakt waarin opslag van restmaterialen is geintegreerd inn het schoolplein. Studenten nemen van hun stages of van elders allerhande materialen mee waar het college wer mooie dingen van maakt.
Hoeveelheden (2021)
Jaarlijks verwerkt Renewi ongeveer 13 miljoen ton afval. Dat is iets meer dan de helft van de 25 miljoen ton bedrijfsafval dat Nederland in een jaar produceert. Overigens is bedrijfsafval goed voor maar liefst 85 tot 90 procent van de totale afvalberg – huishoudelijk afval ‘slechts’ 10 tot 15 procent.
Handige links en documenten
- //vangbuitenshuis.nl/kennisbibliotheek/@245546/beslisboom-duurzame-koffiebeker/ "De beslisboom koffiebekers van Partners for Innovation, in opdracht van RWS en met dank aan jullie input!
- Website Afval Circulair van RWS/VANG over gedrag:
- Uniforme pictogrammen voor afvalscheiding
- Stappenplan herkenbare afvalscheiding
- //www.vang-hha.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@155217/stappenplan-huis/">Stappenplan afvalscheidingsgedrag
- Database maatregelen ‘duurzaam ondernemen’ van Stimular, bijvoorbeeld:
- Tips voor het Verbeteren van afvalscheiding
- Tips voor het Stimuleren van goed gedrag
- Afval op school (gericht op basisonderwijs), grotendeels ook inzetbaar voor andere instellingen
- Aanpak gedragsverandering, van gedragsanalyse tot interventies
- Checklist aanpak (samenvatting bovenstaande rapport)
- Presentatie ‘gedragsverandering’ (YouTube) door Anjo Travaille
- Slim met schoolafval website over inkopen afvalinzamelaar van VANG Buitenshuis voor scholen.
- Wegwijzer circulair inkopen over het circulaire inkoopproces in het algemeen (niet afval-specifiek) in opdracht van de Green Deal Circulair Inkopen
- Pianoo over het inkoopproces in het algemeen
- Contractmanagement
- Circulair inkopen met tips en praktijkervaringen
- E-book circulair inkopen in 8 stappen (Copper8 en RWS)
- Innovatieve inzamelaars in beeld gebracht door RWS in vijf artikelen
TOOLS EN HULPMIDDELEN
• RWS heeft met inhoudelijke partners veel theoretische en praktische tips voor circulair inkopen. https://vangbuitenshuis.nl/publish/pages/164812/factsheet_aan_de_slag_met_circulair_inkopen_def_1.pdf
•
https://vangbuitenshuis.nl/branches-0/onderwijs/nieuws-achtergrond/2019/hogescholen/slag-circulair/
• Een overzicht van afvalbakken voor afvalscheiding geschikt voor scholen
https://www.vang-hha.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@191110/productoverzicht/
en voor kantoren
https://vangbuitenshuis.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@221080/productoverzicht-afvalbakken-afvalscheiding/
• Pictogramman: helder, duidelijk en eenduidig communiceren over afval scheiden
https://www.afvalcirculair.nl/onderwerpen/afvalscheiding/pictogrammen-0/
• Stappenplan afvalscheidingsgedrag
https://www.afvalcirculair.nl/onderwerpen/afvalscheiding/gedrag/
Stappenplan herkenbare afvalscheiding: https://www.vang-hha.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@202210/stappenplan/
• Wegwijzer afvalvrij kantoor, online toolbox
https://www.wegwijzerafvalvrijkantoor.nl/
• Posters voor afvalscheiden kantoren en kantine
https://vangbuitenshuis.nl/nieuws-achtergronden/toolbox-posters/
• Praktijkvoorbeelden op scholen (PO en VO)
https://vangbuitenshuis.nl/branches-0/onderwijs/praktijkvoorbeelden/praktijkvoorbeelden-rij/
https://vangbuitenshuis.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@224097/inspiratiegids-afvalvrije-scholen/
• Zero waste expeditie
https://vangbuitenshuis.nl/nieuws-achtergronden/zero-waste-expeditie/
• Zero waste tool cultuur en musea
https://www.zerowasteexpeditie.nl/
• Verminderen PMD bedrijfsafval
https://vangbuitenshuis.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@221081/slag-voorkomen-verminderen-pmd-verpakkingsafval/
• Aan de slag met afval op school (PO/VO)
https://vangbuitenshuis.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@221244/stappenplan-slag-afval-jouw-school/
• Circulair hotel in de stad
https://vangbuitenshuis.nl/nieuws-achtergronden/2020/koplopergroep-circulaire-hotels-amsterdam/
• Toolkit afvalvrije festivals
https://greenevents.nl/toolkit-afvalvrije-festivals-nu-te-downloaden/
RELEVANTE ONDERZOEKEN
• Benchmarkrapport en ‘best practices’ SustainaBul 2020
https://www.studentenvoormorgen.nl/wp-content/uploads/2020/06/Benchmarkrapport-SustainaBul-2020.pdf
https://www.studentenvoormorgen.nl/wp-content/uploads/2020/05/Best-practices-SustainaBul-2020.pdf
• Onderzoek status afvalscheiding kennisinstellingen 2018 (sust. Motion)
https://vangbuitenshuis.nl/publish/pages/164812/onderzoeksrapport_-_inzicht_afvalmanagement_onderwijsinstellingen_def.pdf
• Onderzoek afval KWD-sector 2016 (Stichting Stimular)
https://vangbuitenshuis.nl/nieuws-achtergronden/onderzoek-afval-kwd-sector/
OOK NOG GENOEMD IN BIJEENKOMST
• Inspiratiedag bedrijfsafval 6 november
https://vangbuitenshuis.nl/nieuwsbrieven/inspiratiedag-bedrijfsafval-6-11-2020/
• Project van student: platform voor hergebruik materialen (Anneke, HKU)
https://www.utrechtsezaken.nl/verhalen/hkustudente-creeert-platform-voor-hergebruik/